Σε περίπτωση ύπαρξης κληρονομιάς με χρέη, είτε προς το Δημόσιο, είτε προς ιδιώτες, συνηθίζεται, αλλά και συστήνεται -από τους ειδικούς- η αποποίηση αυτής από τα πρόσωπα που καλούνται ως κληρονόμοι.
Σκόπιμο βέβαια είναι, πριν την καταφυγή στην λύση αυτή-η οποία δεν ανακαλείται-να γίνεται ενδελεχής έρευνα της κληρονομιαίας περιουσίας του αποβιώσαντος, ενδεικτικά αναφέρονται η έρευνα της ακίνητης και κινητής περιουσίας, η έρευνα της ύπαρξης χρηματικών καταθέσεων, μετοχών, θυρίδων, η έρευνα της ύπαρξης απαιτήσεων εναντίον τρίτων, ώστε να σταθμίζεται το συμφέρον ή μη της αποποίησης.
Σημαντικό είναι η έρευνα αυτή να γίνει τάχιστα, ώστε να μην υπάρξει απώλεια της προθεσμίας αποποίησης.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα άρθρα 1847 παρ.1 εδ α και 1850 εδ β του Αστικού Κώδικα, η προθεσμία για την αποποίηση είναι 4 μήνες από το θάνατο του κληρονομούμενου. Αυτή εκκινεί, από όταν ο κληρονόμος πληροφορείται, αφενός το θάνατο του κληρονομουμένου και αφετέρου την κλήση του στην κληρονομιά, είτε εξ αδιαθέτου αν δεν υπάρχει διαθήκη, είτε εκ διαθήκης με τη δημοσίευσή της.
Σημειώνεται ότι στην περίπτωση που, είτε ο κληρονομούμενος διέμενε στο εξωτερικό, είτε ο κληρονόμος διαμένει στο εξωτερικό, η προθεσμία αυτή της αποποίησης είναι 1 έτους.
Γίνεται αντιληπτό ότι, στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής, λόγω της συγγενικής σχέσης που συνδέει κληρονομούμενο και κληρονόμους της εκάστοτε τάξης, η τετράμηνη/ενιαύσια (κατά περίπτωση) προθεσμία ξεκινά, από όταν ο κληρονόμος λαμβάνει γνώση του χρόνου θανάτου του συγγενούς του.
Εάν προηγούνται συγγενείς σε άλλες τάξεις -κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα-, εναρκτήριο σημείο της προθεσμίας αποποίησης, ορίζεται η ημερομηνία αποποίησης των κληρονόμων της προηγούμενης τάξης. Ωστόσο, έχει κριθεί νομολογιακά, ότι ο κληρονόμος δύναται να αποποιηθεί ακόμη και πριν την κλήση του στην κληρονομιά-πρακτικά δηλαδή πριν την αποποίηση των κληρονόμων προηγούμενης τάξης.
Συχνά εμφανίζονται περιπτώσεις, όπου το πρόσωπο το οποίο καλείται ως κληρονόμος, απώλεσε την προθεσμία αποποίησης και συνακόλουθα δεν προέβη στη σχετική δήλωση αποποίησης στην γραμματεία του αρμοδίου Ειρηνοδικείου εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.
Στην περίπτωση αυτή τεκμαίρεται ότι το πρόσωπο καθίσταται κληρονόμος, δια σιωπηρής αποδοχής της κληρονομιαίας περιουσίας του αποβιώσαντος στο σύνολο της, επομένως και των χρεών.
Η αποποίηση που ενδεχομένως γίνει μετά τη πάροδο της προθεσμίας δεν επιφέρει έννομες συνέπειες.
Την λύση στο ζήτημα αυτό έρχεται να δώσει το άρθρο 1857 του Αστικού Κώδικα, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα άσκησης αγωγής με αίτημα την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής της κληρονομίας, η οποία επήλθε με την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης, υπό την προϋπόθεση ότι η απώλεια της προθεσμίας οφείλεται σε πλάνη ή είναι αποτέλεσμα απειλής ή απάτης.
Ειδικά στην περίπτωση της πλάνης-που είναι η συνηθέστερη- το δικαίωμα προσβολής και ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής κληρονομίας λόγω πλάνης θεμελιώνεται, όταν η με τον τρόπο αυτό σιωπηρή αποδοχή δεν συμφωνεί με τη βούληση του κληρονόμου από ουσιώδη πλάνη, δηλαδή από άγνοια ή εσφαλμένη γνώση της καταστάσεως που διαμόρφωσε τη βούληση του, όταν αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομιάς, ώστε αν ο κληρονόμος γνώριζε την αληθή κατάσταση ως προς το σημείο αυτό δεν θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία της αποποίησης. Η δε εσφαλμένη αυτή γνώση ή άγνοια που δημιουργεί τη διάσταση μεταξύ βουλήσεως και δηλώσεως, μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των νομικών διατάξεων για την αποδοχή της κληρονομιάς ήτοι α) στο σύστημα της κτήσης της κληρονομιάς κατά τον Αστικό Κώδικα που επέρχεται αμέσως μετά το θάνατο του κληρονομουμένου, οπότε η προθεσμία του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα δεν αρχίζει γιατί η άγνοια αποκλείει τη γνώση της επαγωγής της κληρονομιάς και β) σε άγνοια μόνο της ύπαρξης της προθεσμίας του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα προς αποποίηση ή της κατά το άρθρο 1850 του Αστικού Κώδικα νομικής σημασίας της παρέλευσης της προθεσμίας αυτής άπρακτης
Προσοχή όμως η πλάνη περί το ενεργητική ή παθητικό της κληρονομιάς δεν θεωρείται ουσιώδης.
Η αγωγή προς ακύρωση της αποδοχής της κληρονομιάς στρέφεται αφενός κατά του προσώπου, στο οποίο θα επαχθεί η κληρονομιά μετά την αποδοχή της αγωγής και την αποποίηση του ενάγοντος στην περί ακυρώσεως δίκη, αφετέρου κατά του δανειστή της κληρονομιάς.
Ενδιαφέρουσα προς τα ανωτέρω θέματα είναι η με αριθμό 33/2023 απόφαση του Αρείου Πάγου.
Η αγωγή πρέπει να ασκηθεί εντός εξαμήνου, το οποίο αρχίζει από την επομένη ημέρα της πλασματικής αποδοχής, δηλαδή από την παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης. Αν όμως η πλάνη, η απάτη ή απειλή εξακολουθήσουν και μετά την πλασματική αποδοχή, το εξάμηνο αρχίζει από τότε που παρήλθε η κατάσταση αυτή και σε κάθε περίπτωση, όταν περάσουν είκοσι χρόνια από την (πλασματική) αποδοχή.
Αρμόδιο Δικαστήριο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο της τελευταίας κατοικίας του κληρονομουμένου.
Εφόσον η αγωγή γίνει δεκτή, και από την τελεσιδικία της απόφασης που θα εκδοθεί, ανατρέπεται η πλασματική αποδοχή και εκκινεί η τετράμηνη προθεσμία της αποποιήσεως της κληρονομίας.
Αγγελική Ριγανά
Δικηγόρος
Τel. +30 210 882 65 50
Fax. +30 210 882 78 19
Mob.+30 6932 761 596
+30 6932 257 129
Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. & Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Website: www.kokotoslaw.gr
