Τι γίνεται στην περίπτωση που μια κληρονομιά με χρέη επάγεται σε ανήλικο πρόσωπο και το μόνο συμφέρον είναι η αποποίηση αυτής?
Σύμφωνα με τα ισχύοντα τουλάχιστον μέχρι την έναρξη εφαρμογής του άρθρου 35 του ν.4786/2021, στην περίπτωση αυτή οι νόμιμοι αντιπρόσωποι του ανηλίκου προσώπου, δηλ. συνήθως οι ασκούντες τη γονική μέριμνα, προβαίνουν σε αποποίηση της κληρονομιάς για λογαριασμό του ανηλίκου, υπό την προϋπόθεση προηγούμενης χορήγησης δικαστικής άδειας.
Πρακτικά: Κατά την κλήση ενός ανηλίκου προσώπου σε κληρονομιά με χρέη, οι νόμιμοι αντιπρόσωποι του ανηλίκου υποβάλλουν αίτηση στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου του τόπου συνήθους διαμονής του ανηλίκου προσώπου, ζητώντας την άδεια από το Δικαστήριο να αποποιηθούν την κληρονομιά για λογαριασμό του. Σημειώνεται ότι αν το ανήλικο πρόσωπο είναι κάτοικος εξωτερικού, τότε για λόγους ταχύτερης και αποτελεσματικότερης προστασίας, αρμόδιο Δικαστήριο δύναται να θεμελιωθεί το Ειρηνοδικείου του τόπου κατοικίας του κληρονομουμένου κατά το χρόνο του θανάτου του, όπου δηλαδή και θα λάβει χώρα η δήλωση αποποίησης της κληρονομιάς.
Κρίσιμο για την έκδοση θετικής απόφασης είναι η αποδεδειγμένη (με έγγραφα ή/και μάρτυρες) ύπαρξη των χρεών του κληρονομουμένου, τα οποία υπερκαλύπτουν την τυχόν υπάρχουσα περιουσία του, και άρα καθιστούν ασύμφορη και επιβαρυντική για το ανήλικο πρόσωπο την αποδοχή κληρονομίας.
Μετά τη δημοσίευση της απόφασης, οι νόμιμοι αντιπρόσωποι ή τρίτος με ειδικό πληρεξούσιο, δύνανται να προβούν στην δήλωση αποποίησης της κληρονομιάς στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου του τόπου κατοικίας του κληρονομουμένου κατά το χρόνο του θανάτου του.
Μέχρι την ψήφιση και έναρξη ισχύος του άρθρου 35 του Ν. 4786/2021, η αίτηση για τη χορήγηση δικαστικής άδειας προς αποποίηση, έπρεπε να υποβληθεί μέσα σε αποκλειστική προθεσμία (4 μηνών από την επαγωγή, άλλως 1 έτους αν ο κληρονόμος ή ο κληρονομούμενος είναι κάτοικος εξωτερικού), η οποία αναστελλόταν με την υποβολή της αίτησης και συνεχιζόταν με τη δημοσίευση της απόφασης. Ενώ στην περίπτωση απώλειας της προθεσμίας αυτής, το ανήλικο πρόσωπο αποδεχόταν την κληρονομιά, με το προνόμιο του ευεργετήματος της απογραφής, η οποία -απογραφή- έπρεπε να λάβει χώρα έως και εντός 1 έτους από την ενηλικίωση.
Μετά την ψήφιση του άρθρου 35 του Ν. 4786/2021 και με ισχύ από την 23-03-2021 θεσπίστηκε ειδική ρύθμιση για την προθεσμία αποποίησης για ανήλικα πρόσωπα, στα οποία επάγεται μια κληρονομία. Με το άρθρο 35 του Ν. 4786/2021, όπως αναφέρθηκε, εισήχθη ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 1912 του ΑΚ, σύμφωνα με την οποία “Κατά την αληθή έννοια του άρθρου 1912 του Αστικού Κώδικα, ο κληρονόμος που ενηλικιώνεται δικαιούται εντός της ετήσιας προθεσμίας του άρθρου 1912 ΑΚ να αποποιηθεί την κληρονομία”.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, από την έναρξη ισχύος του ανωτέρω νόμου, ανήλικο πρόσωπο το οποίο καλείται σε κληρονομιά, έχει το δικαίωμα να αποποιηθεί την επαχθείσα σε αυτό, κατά τη διάρκεια της ανηλικότητάς του, κληρονομιά, εντός ενός έτους από την ενηλικίωση του.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, από την 23-03-2021 και εντεύθεν, η άνω αναφερόμενη διαδικασία-δηλαδή η υποβολή αίτησης από τους νόμιμους αντιπροσώπους ανηλίκου προσώπου για χορήγηση δικαστικής άδειας προς αποποίηση, είναι εμπρόθεσμη καθ’ όλη την διάρκεια της ανηλικότητας, παράλληλα δε το ανήλικο πρόσωπο από την ενηλικίωση του και για ένα έτος μετά από αυτήν, δηλαδή ουσιαστικά μέχρι την ηλικία των 19 ετών, δύναται να αποποιείται την κληρονομιά με δήλωσή του στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου του τόπου κατοικίας του κληρονομουμένου κατά το χρόνο του θανάτου του.
Παρά την σαφήνεια που διακρίνει την άνω διάταξη και συνακόλουθα την έλλειψη ανάγκης ερμηνείας αυτής, είναι γεγονός ότι μετά τη δημοσίευση της ανέκυψε το εξής ζήτημα. Έχει αναδρομική ισχύ ή όχι?
Κατά μία άποψη, γίνεται δεκτό ότι η νέα διάταξη είναι γνήσια ερμηνευτική, έχει αναδρομική ισχύ, επομένως ισχύει από την έναρξη ισχύος της αρχικής διάταξης του 1912 ΑΚ (ΜΠρΘεσ 9639/2023 Τριμ.Εφ Θεσ 2043/2021)
Κατά άλλη άποψη, η οποία προκρίνεται ως η επικρατούσα, η νέα διάταξη είναι ψευδοερμηνευτική, δεν έχει αναδρομική ισχύ, σε αυτήν υπάγονται περιπτώσεις κατά τις οποίες α) ο θάνατος του κληρονομουμένου έλαβε χώρα από 23-3-2021 και εντεύθεν β) η προθεσμία αποποίησης κατά το προηγούμενο καθεστώς δεν έχει παρέλθει κατά την 23-03-2021. (Ειρ. Καβ-Παγγ-Θάσου (Ολομ) 872/2021, Ειρ Λαμ 29/2023).
Εξίσου σημαντικό είναι ότι την άποψη αυτή, δηλαδή της μη αναδρομικής ισχύος εφαρμόζουν κατά κύριο λόγο και οι φορολογικές αρχές.
Είναι αλήθεια ότι η νέα διάταξη του άρθρου 35 του. 4786/2021 παρέχει ένα ευρύτατο χρονικό πλαίσιο, εντός του οποίου δύνανται να γίνουν σκέψεις, συζητήσεις αλλά και να ληφθεί από τους «εμπλεκόμενους», ακόμη δε και από το ίδιο το ανήλικο πρόσωπο -μετά βέβαια την ενηλικίωσή του- απόφαση σχετικά με την επαχθείσα σε αυτό κληρονομιά με χρέη.
Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι ως πιο ασφαλής λύση θεωρείται η άμεση αντιμετώπιση και όχι η μετάθεση στο μέλλον ή ακόμη και η «αναμονή» της ενηλικίωσης του ανηλίκου προσώπου και καλούμενου στην κληρονομιά. Και άμεση αντιμετώπιση συνιστά μόνον η αποποίηση της κληρονομίας από τους νόμιμους αντιπροσώπους του ανηλίκου, μετά την κατά τα άνω χορήγηση δικαστικής άδειας.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΠ. ΡΙΓΑΝΑ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
Τel. +30 210 882 65 50
Fax. +30 210 882 78 19
Mob.+30 6932 761 596
+30 6932 257 129
Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. & Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Website: www.kokotoslaw.gr
