Οι στοχευμένες παρεμβάσεις σε τομείς που δημιουργούν διαστρεβλώσεις στο σύστημα των τιμών θα είναι:

■ Στους συντελεστές παλαιότητας

Θα συνυπολογίζονται κριτήρια όπως η ενεργειακή κλάση ακινήτου, ανακαινίσεις κ.τ.λ. διαφοροποιώντας με αυτό τον τρόπο τη φορολογητέα αξία δύο ακινήτων ίδιας ηλικίας. Επίσης δρομολογούνται και αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των αξιών, καθώς παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις.

■ Στους συντελεστές εμπορικότητας

Οι συγκεκριμένοι συντελεστές απηχούν το πόσο εμπορικός είναι ένας δρόμος, σε κάθε σημείο του, αλλά μπορεί να είναι διαφορετικοί για κάθε πλευρά. Οι συντελεστές αυτοί είναι ξεχασμένοι εδώ και δεκαετίες, με αποτέλεσμα πλέον να εκτιμάται ότι δεν αποτυπώνουν τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα στις εμπορικές "πιάτσες" της χώρας. Ειδικά στους δρόμους όπου δεν υπάρχουν καταστήματα ή υπάρχουν αλλά η εμπορικότητά τους είναι μηδενική όπως στις συνοικίες. 

■ Αυτόματη συμπλήρωση του Ε9

Μέσω της νέας υπηρεσίας myProperty της ΑΑΔΕ η δήλωση Ε9 θα συμπληρώνεται αυτόματα με άντληση των στοιχείων. Συγκεκριμένα, οι φορολογούμενοι δεν θα χρειάζεται να αλλάζουν οι ίδιοι τα στοιχεία της ακίνητης περιουσίας τους στο Ε9 κάθε φορά που προχωρούν σε κάποια αγοραπωλησία, γονική παροχή ή δωρεά ακινήτου. 

Το Ε9 θα ενημερώνεται αυτόματα με βάση τα στοιχεία των δηλώσεων μεταβίβασης ακινήτων που υποβάλλονται πλέον υποχρεωτικά ηλεκτρονικά.

■ Σχόλιο

Θα πρέπει άμεσα να γίνει επαναξιολόγηση στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων διότι έχουν γίνει λάθη στον υπολογισμό. Αυτό άλλωστε φαίνεται από τις ενέργειες των δήμων. Θα πρέπει να άμεσα να αρθούν οι αδικίες και οι στρεβλώσεις.

Έως τις 20/1 είχαν προθεσμία οι Δήμοι της χώρας, προκειμένου να υποβάλλουν τις προτάσεις τους στην αρμόδια επιτροπή του Υπουργείου Οικονομικών, για αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων εντός των ορίων τους.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών, επανακαθορισμός των αντικειμενικών τιμών θα γίνει στις περιοχές που θα αποδειχθεί η βασιμότητα των αιτημάτων των τοπικών δημοτικών Αρχών για …εξωπραγματικές τιμές.

■ Οι επιπτώσεις της αύξησης

Δυσμενέστατες επιπτώσεις στη ζωή χιλιάδων άπορων φορολογουμένων προκαλούν οι αυξήσεις που επιβλήθηκαν στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων από την 1η Ιανουαρίου 2022.

Σύμφωνα με βροχή καταγγελιών, εξαιτίας της ανόδου των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων, χιλιάδες πολίτες με μηδενικά ή πενιχρά ετήσια εισοδήματα χάνουν από φέτος το δικαίωμα είσπραξης του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ). Επίσης, πολλοί άλλοι οικονομικά αδύναμοι πολίτες χάνουν το επίδομα στέγασης και το δικαίωμα ένταξης στο κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ.

Όπως προκύπτει, ειδικότερα, από τα στοιχεία για το ύψος στο οποίο έχουν διαμορφωθεί οι νέες αντικειμενικές τιμές των ακινήτων, το εγχείρημα της κυβέρνησης να προχωρήσει στην εξομοίωση των αντικειμενικών με τις αγοραίες αξίες των ακινήτων οδήγησε από την 1η-1-2022 στην αύξηση των αντικειμενικών τιμών για τα ακίνητα που βρίσκονται στο 55% των περιοχών ή «ζωνών» της χώρας και στη μείωσή τους μόνο στο 21%.

■ Αναλυτικά τα στοιχεία

Τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα ήδη από τον περσινό Ιούνιο δείχνουν ότι στη συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων δήμων της χώρας, αλλά και σε χιλιάδες κωμοπόλεις, χωριά και οικισμούς της χώρας, όπου οι αντικειμενικές τιμές (οι τιμές ζώνης) κυμαίνονταν μέχρι τις 31-12-2021 σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα των πραγματικών τιμών της κτηματαγοράς, οι νέες τιμές που τέθηκαν σε ισχύ από την 1η-1-2022 είναι σημαντικά υψηλότερες.

Υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις περιοχών όπου λόγω της εφαρμογής του συστήματος των αντικειμενικών τιμών για πρώτη φορά, προκύπτουν υπέρμετρες αυξήσεις που φθάνουν μέχρι το 250%.

Οι περιοχές αυτές ήταν εκτός του συστήματος των αντικειμενικών αξιών και ελάμβαναν τη χαμηλότερη τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας ή του δήμου ή της περιφερειακής ενότητας.

Οι αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες προκαλούν τις ακόλουθες παρενέργειες:

• Απώλεια του δικαιώματος είσπραξης του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και άλλων κοινωνικών επιδομάτων. Πάρα πολλοί φτωχοί πολίτες, των οποίων η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας τους, μετά την αύξησή της, υπερέβη το ισχύον κατά περίπτωση όριο μέχρι το οποίο τους αναγνωρίζεται το δικαίωμα είσπραξης διαφόρων κοινωνικών επιδομάτων και παροχών, χάνουν τα δικαιώματα αυτά, ακόμη κι αν πληρούν τα προβλεπόμενα εισοδηματικά κριτήρια.

Θύματα αυτής της παγίδας έχουν πέσει χιλιάδες δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και του επιδόματος στέγασης.

Για τη χορήγηση των επιδομάτων αυτών, προβλέπονται περιουσιακά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία η φορολογητέα αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας κάθε ενδιαφερομένου δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από συγκεκριμένα όρια ποσών, κλιμακούμενα ανάλογα με την οικογενειακή κατάστασή του. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ).

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για να καταστεί κάποιος δικαιούχος είσπραξης του ΕΕΕ θα πρέπει, μεταξύ άλλων, η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας του να μην υπερβαίνει τα 90.000 ευρώ αν είναι άγαμος, τα 105.000 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης και δεν έχει εξαρτώμενα τέκνα, τα 120.000 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει σύμφωνο συμβίωσης και ένα εξαρτώμενο τέκνο, τα 135.000 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει σύμφωνο συμβίωσης και έχει δύο εξαρτώμενα τέκνα και τα 150.000 ευρώ εάν είναι έγγαμος ή έχει σύμφωνο συμβίωσης και έχει αποκτήσει τρία ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα.

Αν λοιπόν η συνολική αντικειμενική αξία των ακινήτων ενός άγαμου χωρίς τέκνα δικαιούχου του ΕΕΕ ανερχόταν μέχρι τις 31-12-2021 στο ύψος των 85.000 ευρώ και από την 1η-1-2022 αυξήθηκε, κατά 10%, στα 93.500 ευρώ, ο συγκεκριμένος φορολογούμενος χάνει από φέτος το δικαίωμα είσπραξης της συγκεκριμένης παροχής.

• Απώλεια δικαιώματος ένταξης στο «κοινωνικό τιμολόγιο» της ΔΕΗ.

Χιλιάδες οικονομικά αδύναμοι πολίτες και φτωχά νοικοκυριά χάνουν το δικαίωμα ένταξης στο «κοινωνικό τιμολόγιο» της ΔΕΗ, καθώς η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας τους έχει υπερβεί από την 1η-1-2022 τα όρια μέχρι τα οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα αυτό.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για την ένταξη ενός άγαμου χωρίς τέκνα στο «κοινωνικό τιμολόγιο» πρέπει, μεταξύ άλλων, η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας του να μην υπερβαίνει το ποσό των 120.000 ευρώ.

Για οικογένειες ή άλλα πολυπρόσωπα νοικοκυριά το όριο των 120.000 ευρώ προσαυξάνεται κατά 15.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος πέραν του ενός. Δηλαδή, για μια τετραμελή οικογένεια (με πατέρα, μητέρα και δύο ανήλικα παιδιά) το όριο της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου για την ένταξη στο «κοινωνικό τιμολόγιο» είναι 165.000 ευρώ (120.000 ευρώ για τον σύζυγο και 15.000 ευρώ για τη σύζυγο καθώς και για κάθε ένα από τα δύο εξαρτώμενα τέκνα).

■ Παράδειγμα

Μια οικογένεια τετραμελής δικαιούχος του «κοινωνικού τιμολογίου» έχει ακίνητη περιουσία, της οποίας η συνολική αντικειμενική αξία ήταν 130.000 ευρώ μέχρι τις 31-12-2021 και από την 1η-1-2022 η αξία αυτή αυξήθηκε στα 170.000 ευρώ, τότε η οικογένεια χάνει το «κοινωνικό τιμολόγιο».

Κι αυτό συμβαίνει διότι η συνολική αντικειμενική αξία των ακινήτων της οικογένειας εμφανίζεται να έχει υπερβεί το όριο των 165.000 ευρώ μέχρι το οποίο της αναγνωρίζεται το δικαίωμα ένταξης στο «κοινωνικό τιμολόγιο».

■ Μειώσεις και απαλλαγές ΕΝΦΙΑ

• Απαλλαγή κατά 50% του ΕΝΦΙΑ

Συγκεκριμένα, για να έχει ο φορολογούμενος την έκπτωση του 50%, θα πρέπει να έχει σωρευτικά τις παρακάτω προϋποθέσεις:

> Το «συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα» του προηγούμενου έτους να μην έχει υπερβεί τις 9.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και για κάθε εξαρτώμενο μέλος της οικογένειας.

> Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων τα οποία κατέχει ο φορολογούμενος και τα λοιπά μέλη της οικογένειάς του να μην υπερβαίνει τα 150 τετραγωνικά μέτρα.

> Η συνολική αντικειμενική αξία των κτισμάτων και των εντός σχεδίων πόλεων οικοπέδων, που κατέχει ο φορολογούμενος ή η οικογένειά του, να μην υπερβαίνει τα 85.000 ευρώ αν πρόκειται για άγαμο, τα 150.000 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο χωρίς παιδιά και τα 200.000 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο με ένα ή δύο εξαρτώμενα τέκνα.

• Απαλλαγή κατά 100% του ΕΝΦΙΑ

Αντίστοιχα σε ότι αφορά στους τρίτεκνους, τους πολύτεκνους και τα άτομα με βαριά αναπηρία άνω του 80%, με βάση τα όσα ισχύουν σήμερα, δικαιούνται 100% απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ, σε περίπτωση που πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις:

> Το «συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα» του προηγούμενου έτους δεν έχει υπερβεί τις 12.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.

> Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων, στα οποία κατέχουν δικαιώματα πλήρους ή ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας, ο υπόχρεος υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, η σύζυγος και τα εξαρτώμενα τέκνα της οικογένειάς του δεν υπερβαίνει τα 150 τετραγωνικά μέτρα.

Λογιστής Φοροτεχνικός Α΄ Τάξης - Οικονομολόγος