Από χθες 1η Ιουλίου 2024 μπήκε στην ζωή πολλών επιχειρήσεων στο λιανεμπόριο και την βιομηχανία η ψηφιακή κάρτα εργασίας.

Πλέον, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να διαθέτουν και να ενεργοποιούν σύστημα Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για το σύνολο των εργαζομένων τους, με σχέση εξαρτημένης εργασίας, οι οποίοι απασχολούνται με φυσική παρουσία στον χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης, περιλαμβανομένων των εργαζομένων που απασχολούνται στις ανωτέρω επιχειρήσεις, μέσω δανεισμού.

Με την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας εξασφαλίζεται η παρακολούθηση του πραγματικού χρόνου εργασίας, καταπολεμώντας τις καταχρηστικές πολιτικές των αδήλωτων υπερωριών και των παράνομων μεταβολών και υπερβάσεων του εργασιακού χρόνου.

Έτσι, αν κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι ο εργαζόμενος έχει ξεκινήσει την απασχόλησή του στις κτιριακές εγκαταστάσεις του εργοδότη του, χωρίς να υφίσταται σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, επιβάλλονται διοικητικά πρόστιμα και κυρώσεις από τους Επιθεωρητές Εργασίας.

Το ίδιο θα συμβεί, εάν διαπιστωθεί ότι ο εργαζόμενος έχει «νόθα» σήμανση της Κάρτας του, με την οποία δηλώνει δήθεν την αποχώρησή του από την επιχείρηση, ενώ, στην πραγματικότητα, εξακολουθεί να εργάζεται, πραγματοποιώντας αδήλωτη υπερωριακή απασχόληση.

Για όποιον εργοδότη ισχύει η υποχρεωτική εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, θα έχει, από 1/7/2024, τη δυνατότητα να επιλέγει το απολογιστικό σύστημα αναγγελίας των μεταβολών ωραρίου, υπερωριών και της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.

Συγκεκριμένα, με το άρθρο 22 του ν. 5053/2023, εισήχθη η δυνατότητα για τις επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στον Μηχανισμό της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, εφόσον το επιθυμούν, να μην καταχωρίζουν εκ των προτέρων τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση, πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους, αφαιρώντας έτσι σημαντικό γραφειοκρατικό βάρος.

Ø  Τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις

Εφόσον, λοιπόν, οι επιχειρήσεις κάνουν χρήση αυτής της επιλογής, υποχρεούνται:

Να δηλώνουν έως και την τελευταία ημέρα του τρέχοντος ημερολογιακού μήνα στην «ψηφιακή δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών» ότι, για τον επόμενο μήνα, επιλέγουν να καταχωρίσουν τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και των υπερωριών, απολογιστικά εντός του ίδιου μήνα.
Να καταχωρίζουν τις σχετικές αλλαγές έως τη λήξη του επόμενου ημερολογιακού μήνα από τον μήνα πραγματοποίησής τους.
Οι επιχειρήσεις που υποχρεωτικά έχουν ενταχθεί στην εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας και μόνο μπορούν να επιλέγουν κάθε μήνα διαφορετικό σύστημα (είτε προαναγγελτικό είτε απολογιστικό). Ωστόσο, δεν επιτρέπεται η συνδυαστική εφαρμογή των δύο συστημάτων εντός του ίδιου μήνα.

Στην περίπτωση απολογιστικής δήλωσης απαιτείται ένας αρχικός προαναγγελτικός προγραμματισμός της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων από τις επιχειρήσεις (π.χ σε επίπεδο εβδομάδας ή μήνα).

Ευνόητο είναι ότι οι επιχειρήσεις/εργοδότες που έχουν επιλέξει το απολογιστικό σύστημα, έχουν τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, να επανέλθουν στο προαναγγελτικό σύστημα, αλλά και πάλι θα πρέπει να μπουν στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» και να το δηλώσουν, πριν από την έναρξη του ημερολογιακού μήνα κατά τον οποίο θέλουν να επανέλθουν στην προαναγγελτική διαδικασία.

Σε κάθε περίπτωση, η απολογιστική αυτή δυνατότητα δεν δίνεται για όλες τις άλλες επιχειρήσεις που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στην υποχρεωτική εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας και, συνεπώς, θα συνεχίσουν να δηλώνουν υποχρεωτικά προαναγγελτικά τις μεταβολές του εργασιακού χρόνου ως προς τα ωράρια και την οργάνωση, καθώς και τις υπερωρίες.

Οι χρήστες του απολογιστικού συστήματος πρέπει να προσέξουν, καθώς, σε περίπτωση αναντιστοιχίας της πραγματικής απασχόλησης με τη σχετική σήμανση της Κάρτας, επιβάλλεται στον εργοδότη το νομίμως προβλεπόμενο πρόστιμο ανά εργαζόμενο, στην Ψηφιακή Κάρτα του οποίου δεν είναι δυνατή η ανωτέρω αντιστοίχιση.

Περιπτώσεις δικαιολογημένης μη σήμανσης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας
Όπως επισημαίνεται στην από 21/6/2024 εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας, παρότι η σήμανση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας αποτελεί υποχρέωση όλων των εργαζομένων που απασχολούνται με φυσική παρουσία στον χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου η μη σήμανση θεωρείται δικαιολογημένη και, σε περίπτωση ελέγχου από τους Επιθεωρητές Εργασίας, δεν επιφέρει κυρώσεις.

Ø  Τα πρόστιμα για τις επιχειρήσεις μετά από ελέγχους της επιθεώρησης εργασίας

Αδήλωτη εργασία, υπέρβαση ωραρίων στην ψηφιακή κάρτα και μη τήρηση των πινάκων προσωπικού αποτελούν την "τριάδα" των παραβάσεων που φέρνουν τα περισσότερα πρόστιμα για τις επιχειρήσεις.

Για τις τρεις αυτές παραβάσεις τα πρόστιμα που επέβαλαν στο πρώτο 5μηνο του 2024 οι Επιθεωρητές Εργασίας  έφτασαν στα 11,4 εκατ. ευρώ σε σύνολο προστίμων 18,7 εκατ. ευρώ για όλες τις παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας.

Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία των ελέγχων που δημοσιοποίησε η Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας, στο διάστημα Ιανουαρίου-Μαΐου 2024:

1.Διενεργήθηκαν 31.696 έλεγχοι

2.Επιβλήθηκαν 7.054 κυρώσεις.

3.Το ύψος των προστίμων για τις παραβάσεις που εντοπίστηκαν ανήλθε σε 18,7 εκατ. ευρώ.

Από την ανάλυση των παραβάσεων που έφεραν τα περισσότερα πρόστιμα σε εργοδότες και επιχειρήσεις προκύπτει ότι:

* Πρόστιμα ύψους 5,7 εκατ. ευρώ επιβλήθηκαν για 518 παραβάσεις αδήλωτης εργασίας. 

* Πρόστιμα ύψους 3,5 εκατ. ευρώ επιβλήθηκαν για 1.478 παραβάσεις μη τήρησης πινάκων προσωπικού. 

*Πρόστιμα ύψους 2,2 εκατ. ευρώ επιβλήθηκαν για 802 παραβάσεις με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.

*Πρόστιμα ύψους 1,8 εκατ. ευρώ επιβλήθηκαν για 462 παραβάσεις μη καταβολής δεδουλευμένων αποδοχών.

Προβληματισμό πάντως προκαλεί το γεγονός ότι οι παραβάσεις στην ψηφιακή κάρτα εργασίας βρίσκονται στην πρώτη τριάδα των προστίμων. Και αυτό γιατί ενώ το σύστημα της ψηφιακής κάρτας σχεδιάστηκε για να προστατεύει τους εργαζόμενους από αδήλωτες υπερωρίες και παράνομες υπερβάσεις του 8ώρου, τελικά αποδεικνύεται ότι  δεν προστατεύονται επαρκώς οι εργαζόμενοι καθώς υπάρχουν ακόμα τρωτά σημεία που εντοπίζονται από τους ελεγκτές.

Ø  Τα ποσοστά συμμόρφωσης της ψηφιακής κάρτας σε λιανεμπόριο-βιομηχανία 

Χθες πρώτη ημέρα εφαρμογής της υποχρεωτικής χρήσης της ψηφιακής κάρτας για την βιομηχανία και το λιανεμπόριο,  τα ποσοστά συμμόρφωσης ήταν χαμηλά.

Σχετικά με το θέμα αυτό,  η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Εργασίας Άννα Στρατινάκη ανέφερε σε δηλώσεις της (real fm) ότι  "το ποσοστό χρήσης της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας για την βιομηχανία, κυμαίνεται γύρω στο 41% ενώ το λιανεμπόριο πλησιάζει το 30%", και συμπλήρωσε ότι "από την πλευρά της βιομηχανίας είναι σε διαδικασία ένταξης περίπου 52.022 επιχειρήσεις με 345.021 εργαζομένους ενώ από την πλευρά του λιανεμπορίου έχουμε 115.857 επιχειρήσεις που αντιστοιχούν σε 229.382 εργαζόμενους". 

Αναφορικά με τους ελέγχους υποστήριξε ότι "οι επιθεωρητές εργασίας ενεργοποιούν και τον συμβουλευτικό τους ρόλο για να βοηθήσουν και να στηρίξουν τις επιχειρήσεις στην ορθή και νόμιμη εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας". Το μέτρο αρχίζει και αποδίδει στο κομμάτι της υποδηλωμένης εργασίας, δηλαδή στην παράνομη υπερωρία και στο κομμάτι της υποκλέπτουσας εργασίας μέσω της νόθας μερικής απασχόλησης που στην ουσία υποκρύπτεται πλήρη απασχόληση συμπλήρωσε η κ.Στρατινάκη, υπογραμμίζοντας ότι "τα φαινόμενα αυτά  είναι σοβαρά, και δεν αφορούν μόνο στην τσέπη του εργαζόμενου αλλά τον υγιή ανταγωνισμό και τις ασφαλιστικές εισφορές που εισπράττει ο ΕΦΚΑ".

Οι επιχειρήσεις, θα πρέπει σε συνεργασία με τις εταιρείες πληροφορικής της επιλογής τους, να φροντίσουν να εγκαταστήσουν σωστά όλες τις παραμέτρους ώστε να είναι σύμφωνες με τον νόμο. Τα πρόστιμα μη ορθής εφαρμογής ή και μη τήρησης είναι υψηλά. Θα πρέπει να φροντίζουν να τηρούν τα δηλωμένα ωράρια και βέβαια θα πρέπει να φροντίζουν ώστε οι εργαζόμενοι να χτυπούν την κάρτα τους τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την έξοδο από την επιχείρηση.

Ø  Προβλήματα που έχουν παρατηρηθεί και ζητούν λύσεις

Κατά την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας έχουν παρατηρηθεί προβλήματα. Ποια είναι αυτά;

Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

→ Για παράδειγμα, εργαζόμενοι που δουλεύουν για λογαριασμό τρίτων εταιρειών (shop in a shop) σε καταστήματα καλλυντικών, εμπορικών κέντρων, spa, κέντρων αισθητικής, αρωματοπωλείων, κ.λπ., δεν χτυπάνε ψηφιακή κάρτα εργασίας, καθώς οι εργοδότες τους δεν τους παρέχουν τα απαιτούμενα tablet με τη σχετική εφαρμογή.

→ Εταιρείες super markets, logistics, πολυκαταστημάτων, δεν παρέχουν τη δυνατότητα εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας στο προσωπικό εργολάβων που απασχολούν στις αποθήκες παράλληλα με το δικό τους προσωπικό, με τις ειδικότητες του «picker» προετοιμασίας παραγγελιών και του φορτοεκφορτωτή.

→ Εργαζόμενοι που πιάνουν δουλειά στις 5 π.μ. έχουν λάβει οδηγίες να χτυπάνε την κάρτα τους στις 6 π.μ. Αυτό γίνεται για να μη φανεί στο σύστημα «Εργάνη» η μία ώρα της νυχτερινής απασχόλησης, που πληρώνεται διαφορετικά.

→ Εταιρείες security που αναλαμβάνουν εργολαβίες 24ωρων - επταήμερων εβδομαδιαίων φυλάξεων εγκαταστάσεων και κτιρίων του Δημοσίου και φορέων αυτού, συνεχίζουν να εφαρμόζουν 12ωρη απασχόληση των φυλάκων, με την ψηφιακή κάρτα των εργαζομένων να είναι μονίμως «χτυπημένη» σε 8ωρες βάρδιες καθημερινές και όχι Κυριακές και αργίες και πάντα σε ημερήσια βάρδια.

→ Συνεργεία καθαρισμού που αναλαμβάνουν εργολαβίες καθαρισμού σε μεγάλα κτίρια, ιδιωτικών εταιρειών αλλά και του Δημοσίου και φορέων αυτού, με βασική απασχόληση τις νυχτερινές ώρες που οι εγκαταστάσεις δεν λειτουργούν, εμφανίζουν «χτυπημένες» τις ψηφιακές κάρτες του προσωπικού τους μόνο σε ημερήσιες βάρδιες.

→ Σε ωρομίσθιους εργαζόμενους επισημαίνεται ότι δεν πρέπει να ξεχνούν να χτυπήσουν την κάρτα τους στο 4ωρο, παρά το γεγονός ότι συνεχίζουν την εργασία τους μέχρι 8ωρο.

→ Σε υπαλλήλους ηλεκτρονικών παραγγελιών δόθηκε η εντολή να χτυπάνε την κάρτα τους, ανεξάρτητα εάν έχουν τελειώσει την παραγγελία τους ή όχι, και να συνεχίζουν την εργασία τους κανονικά.

→ Σε οδηγούς ζητήθηκε να μη χτυπάνε καθόλου κάρτα, αφού βρίσκονται εκτός καταστήματος.

→ Προϊστάμενοι καταστημάτων έχουν ζητήσει από τους εργαζόμενους να τους εκτυπώσουν το QR CODE από τις ψηφιακές κάρτες εργασίας, λέγοντάς τους ότι αναλαμβάνουν οι ίδιοι οι προϊστάμενοι αυτή την «υποχρέωση» χτυπήματος της κάρτας.

Επομένως η ψηφιακή κάρτα δεν είναι πανάκια και φάρμακο “δια πάσαν νόσον”. Θα πρέπει να δοθεί επαρκής χρόνος για την εφαρμογή της από τις επιχειρήσεις, χωρίς πίεση και βιασύνη και βέβαια να υπάρχει έλεγχος…….

Παναγιώτης Ράγγος