Το σημερινό άρθρο σκοπεύει στην παρουσίαση και ανάλυση των έμμεσων τεχνικών ελέγχου. Μάλιστα με την αφορμή την παρουσίαση του άρθρου, θα αναφερθούν και οι νέες αλλαγές στη χρήση τους με αφορμή την ψήφιση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου.
Στόχος, η πάταξη της φοροδιαφυγής και η αποκάλυψη αδήλωτων εισοδημάτων.
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στις αρχές του 2012, ως εργαλείο του φορολογικού ελέγχου, για τον προσδιορισμό μη δηλωθείσας φορολογητέας ύλης και αφορούν σε διεθνώς αναγνωρισμένες τεχνικές ελέγχου που χρησιμοποιούνται από όλες τις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες.
Οι τεχνικές αυτές υιοθετήθηκαν με στόχο την αντιμετώπιση της αυξημένης φοροδιαφυγής και την ανάδειξη φορολογητέας ύλης που διέφυγε μέσω των παραδοσιακών μεθόδων ελέγχου, παρέχοντας στις ελεγκτικές υπηρεσίες σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία και μεθόδους για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του έργου τους. Με τη χρήση των έμμεσων τεχνικών ελέγχου προσδιορίζεται φορολογητέα ύλη, πέρα από αυτή που προκύπτει από τις δηλώσεις και τα επίσημα βιβλία και στοιχεία του φορολογούμενου, αντλώντας πληροφορίες, στοιχεία και δεδομένα από διάφορες πηγές και αναλύοντας το σύνολο της οικονομικής κατάστασης αυτού.
Στην προσπάθεια εντοπισμού της μη δηλωθείσας φορολογητέας ύλης και λόγω αντικειμενικής αδυναμίας, από την πλευρά της φορολογικής διοίκησης, ελέγχου όλων των φορολογουμένων ή αδυναμίας, από την πλευρά του ελέγχου, διενέργειας ελεγκτικών επαληθεύσεων λόγω έλλειψης λογιστικών βιβλίων ή ανεπάρκειας στοιχείων, έχουν θεσπιστεί διαχρονικά από τις φορολογικές αρχές της χώρας μας έμμεσοι τρόποι προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος.
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου ως εργαλείο για τον εντοπισμό των αδήλωτων εισοδημάτων, είναι αποτελεσματικές όταν οι παραδοσιακές μέθοδοι ελέγχου δεν επαρκούν . Με τη χρήση των έμμεσων τεχνικών ελέγχου αναλύεται και ανακατασκευάζεται η φορολογική εικόνα του ελεγχόμενου ώστε να εντοπιστούν και να φορολογηθούν εισοδήματα που δεν έχουν δηλωθεί.
Στόχος των έμμεσων τεχνικών ελέγχου είναι:
- Ο έλεγχος βάσει πραγματικών δεδομένων
- Η εμπέδωση του αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης και χρηστής διοίκησης
- Η αύξηση της συμμόρφωσης των φορολογούμενων
- Ο εκσυγχρονισμός των ελεγκτικών διαδικασιών και εναρμόνισής τους κατά τα πρότυπα των νομοθεσιών άλλων κρατών
Οι πέντε διεθνώς αναγνωρισμένες έμμεσες τεχνικές ελέγχου που προβλέπονται και από την ελληνική φορολογική νομοθεσία για τον προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης είναι:
Ø Η Τεχνική Ανάλυσης Ρευστότητας του Φορολογούμενου (Source and Application of Funds Method)
Ø H τεχνική της Καθαρής Θέσης του Φορολογούμενου (Net Worth Method)
Ø Η Τεχνική του Ύψους των Τραπεζικών Καταθέσεων και των Δαπανών σε Μετρητά (Bank Deposits and Cash Expenditure Method)
Ø Η Τεχνική της Αρχής των Αναλογιών (Mark-Up Method)
Ø Η Τεχνική της Σχέσης της Τιμής Πώλησης προς τον Συνολικό Όγκο Κύκλου Εργασιών (Unit and Volume Method)
Πεδίο Εφαρμογής των Έμμεσων Τεχνικών Ελέγχου
Με τον τρόπο και τη διαδικασία ελέγχου που προβλέπεται για την εφαρμογή έμμεσων τεχνικών, μπορούν να ελεγχθούν:
- Για φορολογικά έτη που αρχίζουν από 01/01/2014 και μετά, σύμφωνα με το άρθρο 28 του ν. 4174/2013, ανέλεγκτες υποθέσεις όλων των φυσικών προσώπων ανεξάρτητα αν το εισόδημά τους προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς και των νομικών προσώπων ή κάθε είδους νομικών οντοτήτων που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα υπό την προϋπόθεση ότι:
α) τα λογιστικά αρχεία δεν τηρούνται ή οι οικονομικές καταστάσεις δεν συντάσσονται σύμφωνα με τον νόμο για τα λογιστικά πρότυπα και γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να καθιστά αδύνατη τη διενέργεια ελεγκτικών επαληθεύσεων ή να καθιστά μη αξιόπιστο το λογιστικό σύστημα 31
β) τα φορολογικά στοιχεία ή τα λοιπά προβλεπόμενα σχετικά δικαιολογητικά δεν συντάσσονται σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, όπου στις περιπτώσεις αυτές εντάσσεται η μη έκδοση ή ανακριβής έκδοση φορολογικών στοιχείων, η λήψη ανακριβών φορολογικών στοιχείων, η έκδοση εικονικών ή πλαστών φορολογικών στοιχείων, η λήψη εικονικών φορολογικών στοιχείων καθώς και η νόθευση φορολογικών στοιχείων
γ) τα λογιστικά αρχεία ή φορολογικά στοιχεία δεν προσκομίζονται στη Φορολογική Διοίκηση μετά από σχετική πρόσκληση.
Επιπλέον αν ο έλεγχος αφορά φυσικό πρόσωπο, μπορούν να εφαρμοστούν έμμεσες τεχνικές ελέγχου όταν:
α) το ποσό του εισοδήματος που δηλώνεται δεν επαρκεί για την κάλυψη των προσωπικών δαπανών διαβίωσης
β) σε περίπτωση που υπάρχει προσαύξηση περιουσίας η οποία δεν καλύπτεται από το δηλούμενο εισόδημα.
Όταν δεν συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, το εισόδημα των φυσικών προσώπων καθώς και των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων προσδιορίζεται κατ’ εφαρμογή των λοιπών διατάξεων του ν. 4172/2013 (Ε2015/31-1-2020).
- Για τις διαχειριστικές περιόδους πριν από την 01/01/2014, για τις οποίες ίσχυαν οι διατάξεις του άρθρου του ν. 2238/94, οι ανέλεγκτες υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος φορολογουμένων φυσικών προσώπων για τις οποίες δεν είχε γίνει έναρξη ελέγχου μέχρι 31/12/2013, όταν:
α) υφίσταται αδικαιολόγητος πλουτισμός (περιουσιακά στοιχεία και καταθέσεις)
β) παρουσιάζονται μεγάλες δαπάνες που δεν δικαιολογούνται από τα δηλωθέντα εισοδήματα του φορολογούμενου φυσικού προσώπου (ατομικά και οικογενειακά)
γ) είναι μέλη εταιρειών (οποιασδήποτε μορφής) με ζημιογόνα αποτελέσματα
δ) δεν τηρούνται ή δεν επιδεικνύονται τα βιβλία και τα στοιχεία ΚΒΣ/ΚΦΑΣ
ε) υφίστανται πληροφορίες για παράνομα ή και αδήλωτα εισοδήματα, αγορές, δαπάνες (επαγγελματικές, ατομικές, οικογενειακές).
Θα δώσουμε 3 πρακτικά παραδείγματα που θα καλύπτουν 3 έμμεσες τεχνικές ελέγχου ώστε να έχετε μία πρακτική ιδέα πώς θα γίνεται αυτού του είδους ο έλεγχος.
Ø Οι νέες αλλαγές με την επέκταση της χρήση τους μετά την ψήφιση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου
Με την ψήφιση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, μία από τις αλλαγές είναι και η επέκτασή τους στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής. Στόχος της επέκτασης είναι η αποκάλυψη αδήλωτων εισοδημάτων και η επιβολή φόρων και προστίμων σε περίπτωση αποκλίσεων.
Οι έμμεσες τεχνικές, που βασίζονται σε στοιχεία, όπως οι τραπεζικές καταθέσεις, οι δαπάνες σε μετρητά, η ρευστότητα του φορολογουμένου επεκτείνονται πλέον για τον προσδιορισμό των εισοδημάτων και στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Όταν δηλώνεται ζημία σε τρία τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν προκύπτει ο τρόπος χρηματοδότησης της επιχείρησης, με τον οποίο καλύπτονται οι υποχρεώσεις της.
- Όταν υπάρχει σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ αγορών, πωλήσεων και αποθεμάτων.
- Όταν ο συντελεστής μικτού κέρδους που προκύπτει από τα δηλούμενα αποτελέσματα είναι διαφορετικός από αυτόν που προκύπτει βάσει των παραστατικών αγορών και πωλήσεων.
- Όταν η επιχείρηση δεν προσκομίζει στοιχεία που ζητά η φορολογική διοίκηση, ύστερα από δύο προσκλήσεις.
Ο στόχος της προσπάθειας είναι σαφής και προκύπτει από το σύνταγμα:
Τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, κατανομή των βαρών ανάλογα με τα εισοδήματα, τήρηση της αρχής της βεβαιότητας του φόρου.
Η επιλογή του Κράτους για το πού θέλουμε να βρεθούμε και το δρόμο που θα ακολουθήσουμε, εξαρτάται από την σωστή εφαρμογή των νόμων και την σωστή αξιοποίηση των πόρων που διαθέτουμε. Κυρίως όμως εξαρτάται, από την βούληση για την πραγματική πάταξη της φοροδιαφυγής. Αυτό θα κριθεί στο προσεχές διάστημα. Τα συμπεράσματα δικά σας…..
