Κάθε χρόνο ο φορολογούμενος είναι υποχρεωμένος να δηλώνει στην Ελλάδα το παγκόσμιο εισόδημά του, όπως επίσης τις πραγματικές και τεκμαρτές δαπάνες.

Η φορολόγηση του εισοδήματος βάσει τεκμηρίων εφαρμόζεται βάσει του Ν2238/1994 σύμφωνα με τα άρθρα 15,16,17.  Η φορολογητέα ύλη που προσδιορίζεται με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες είναι:

Η τεκμαρτή δαπάνη κατοικίας (ιδιοκατοικούμενης, μισθωμένης ή δωρεάν παραχωρούμενης), αφορά το ποσό της δαπάνης η οποία καθορίζεται βάσει τετραγωνικών κυρίως χώρων, βοηθητικών χώρων, και προσαύξησης ανάλογα την τιμή ζώνης. Οι τιμές καθορίζονται από το Υπουργείο οικονομικών. Οι βοηθητικοί χώροι υπολογίζονται με τεκμήριο 40€ ανα τμ. Για τιμή ζώνης μέχρι 2799 δεν υπάρχει προσαύξηση στο τεκμήριο, για τιμές ζώνης 2800-4999 το τεκμήριο κατοικίας προσαυξάνεται κατά 40%, ενώ για τιμή ζώνης 5000 και άνω η προσαύξηση είναι 70%. Για μονοκατοικίες η προσαύξηση είναι 20%. Για δευτερεύουσες κατοικίες το τεκμήριο μειώνεται κατά 50%         

Η τεκμαρτή δαπάνη αυτοκινήτου είναι το ποσό της δαπάνης η οποία καθορίζεται βάσει κυβικών εκατοστών ποσοστού κατοχής μήνες κυριότητας και παλαιότητας. Οι τιμές καθορίζονται από το υπουργείο Οικονομικών.

Η τεκμαρτή δαπάνη για ιστιοφόρα, σκάφη αναψυχής, αεροσκάφη, ελικόπτερα εσωτερικές ή εξωτερικές δεξαμενές (πισίνες) είναι το ποσό της δαπάνης το οποίο καθορίζεται από παράγοντες όπως : χώροι ενδιαίτησης τύπος σκάφους μήνες κυριότητας ποσοστά ιδιοκτησίας.     

Η τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης ενός ιδιώτη που είναι 3.000€ και ενός ζευγαριού 2.500€ ανα μέλος

Για τους συνταξιούχους 65 ετών και άνω τα τεκμήρια μειώνονται κατά 30%.

Στις τεκμαρτές δαπάνες θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τις δαπάνες απόκτησης όλων των προηγούμενων, επίσης αγοράς κινητών πραγμάτων με αξία άνω των 10.000€. Επίσης, υπάρχουν οι δαπάνες για ιδιωτικά σχολεία και οικιακούς βοηθούς.      

Παράδειγμα 1 :

Έστω ότι ένας ιδιώτης δηλώνει στο τρέχον έτος εισόδημα από μισθωτή εργασία 15000€ και από εκμίσθωση κατοικίας που έχει 100% πλήρες δικαίωμα 5000€. Επίσης, δηλώνει ιδιοκατοίκηση σε ένα σπίτι 150τμ ενώ στις 1/6 αγόρασε αυτοκίνητο 1398 κε στην αξία των 7.500€.

To εισόδημα του φορολογούμενου είναι 15000+5000=20.000€

Το τεκμήριο κατοικίας είναι 9100€

Το τεκμήριο αγοράς αυτοκινήτου είναι 7500€ και η τεκμαρτή δαπάνη για τους 7 μήνες κατοχής είναι 4700€. Σύνολο τεκμαρτής δαπάνης αυτοκινήτου 12.200€.

Τεκμήριο διαβίωσης 5000€.

Σύνολο τεκμηρίων 9100+12200+3000=24.300€

Επειδή το σύνολο των τεκμηρίων είναι μεγαλύτερο από το εισόδημα του, ο φορολογούμενος θα φορολογηθεί σύμφωνα με τις τεκμαρτές δαπάνες και όχι για το εισόδημα του.

Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει ο φορολογούμενος να καλύψει την διαφορά των 4.300€ ώστε να φορολογηθεί με το εισόδημα του. Ο βασικός τρόπος κάλυψης είναι με ανάλωση εισοδήματος ή κεφαλαίων προηγούμενων ετών. Οι πηγές εισοδημάτων και κεφαλαίων είναι η μισθωτή εργασία, συντάξεις, επιδόματα ΟΑΕΔ,ΟΠΕΚΑ μισθώματα κατοικιών, ποσά που προέρχονται από πώληση περιουσιακών στοιχείων, επίσης με δανειακή σύμβαση πριν την αγορά του ακινήτου ή άλλου περιουσιακού στοιχείου, δωρεά χρηματικού ποσού προσοχή χρειάζεται στους κοινούς λογαριασμούς, άλλα ποσά τα οποία δεν αποτελούν εισόδημα αλλά μπορούν να καλύψουν τεκμήρια και τα οποία να έχουν δηλωθεί στις φορολογικές δηλώσεις.

Παράδειγμα 2 :

Έστω ότι ένας ιδιώτης δηλώνει στο τρέχον έτος εισόδημα από μισθωτή εργασία 15000€ και από εκμίσθωση κατοικίας που έχει 100% πλήρες δικαίωμα 5000€. Επίσης, δηλώνει ιδιοκατοίκηση σε ένα σπίτι 80τμ ενώ στις 1/6 αγόρασε αυτοκίνητο 1200 κε στην αξία των 5.000€

To εισόδημα του φορολογούμενου είναι 15.000+5.000=20.000€

To τεκμήριο κατοικίας είναι 3.200€

Το τεκμήριο αγοράς αυτοκινήτου είναι 5.000€, ενώ η τεκμαρτή δαπάνη για τους 7 μήνες κατοχής είναι 4.000€. Σύνολο πραγματικής και τεκμαρτής δαπάνης αυτοκινήτου είναι 5000+4000=9.000€

Τεκμήριο διαβίωσης 3.000€

Σύνολο τεκμηρίων 3.200+9.000+3.000=15.200€

Επειδή τα εισοδήματά του είναι μεγαλύτερα από τις δαπάνες σε αυτή την περίπτωση ο φορολογούμενος θα φορολογηθεί με το εισόδημα του.

Η ανάλωση κεφαλαίου γίνεται με τη δημιουργία ενός πίνακα στον οποίο ανά έτος αναγράφονται τα ποσά που αφορούν εισόδημα από μισθωτή εργασία, σύνταξη, μισθώματα, δάνεια,  κεφάλαια που δεν αποτελούν εισόδημα και τα οποία φορολογούνται με ειδικό τρόπο ή δεν φορολογούνται αλλά καλύπτουν τεκμήρια. Στον ίδιο πίνακα αναγράφονται και τα ποσά που αφορούν τεκμήρια αγοράς ή παράγουν τεκμαρτή δαπάνη και αφαιρούνται από το εισόδημα. Το θετικό αποτέλεσμα που προκύπτει αποτελεί το υπόλοιπο εισοδημάτων που μπορεί ο δικαιούχος να επικαλεστεί για να το αναλώσει.       

Η φορολόγηση σύμφωνα με τα τεκμήρια μπορεί να οδηγήσει τη φορολογική αρχή σε περεταίρω διερεύνηση του φορολογικού προφίλ του φορολογούμενου σύμφωνα με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου που θεσπίστηκαν σύμφωνα με το άρθρο 67Β του ν2238/1994 και σύμφωνα με το άρθρο 27 τον ν4174/2013. Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου είναι: η αρχή των αναλογιών, η ανάλυση της ρευστότητας, η καθαρή θέση, η σχέση τιμή πώλησης προς τον όγκο πωλήσεων, το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων. Η χρήση των έμμεσων τεχνικών εξετάζει τις πραγματικές δαπάνες και όχι στις τεκμαρτές δαπάνες, εξετάζει την προσαύξηση περιουσίας, εξετάζει αν το πραγματικό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από αυτό που έχει δηλωθεί  οπότε ο φορολογούμενος αν και έχει φορολογηθεί για το εισόδημα και τις δαπάνες που έχει πραγματοποιήσει μπορεί να βρεθεί έκθετος απέναντι στις φορολογικές του υποχρεώσεις αφού οι πραγματικές δαπάνες και τα εισόδημα του μπορεί να διαφέρουν. 

Στο πρώτο παράδειγμα έστω ότι έχουμε :

Εισόδημα 20.000€

Αγορά αυτοκινήτου 7.500€

Αλλά και πληρωμές :

Πιστωτικές κάρτες 8.000€

Ασφαλιστικές εταιρείες 1.000€

ΔΕΚΟ 800€

Βλέπουμε ότι οι πραγματικές δαπάνες 17.300€ είναι μικρότερες από τις τεκμαρτές 24.300€ και το εισόδημα καλύπτει τις πραγματικές δαπάνες

Στο δεύτερο παράδειγμα έστω ότι έχουμε :

Εισόδημα 20.000€

Αγορά αυτοκινήτου 5.000€

Αλλά και πληρωμές

Πιστωτικές κάρτες 11.000€

Ασφαλιστικές εταιρίες 1.500€

ΔΕΚΟ 800€

Λοιπές αγορές(πίνακας ζωγραφικής) 5.000€

Βλέπουμε ότι οι πραγματικές δαπάνες 23.300€ είναι μεγαλύτερες από τις τεκμαρτές 15.200€ και το εισόδημα δεν καλύπτει τις πραγματικές δαπάνες.

Σε κάθε περίπτωση ο φορολογούμενος δεν μπορεί να γνωρίζει αν φορολογείται με τα εισοδήματα και τις δαπάνες όπως εμφανίζονται στη ετήσια δήλωση του ή αν φορολογείται με τις έμμεσες τεχνικές. Η φορολογική αρχή μπορεί να χρησιμοποιήσει μία ή και περισσότερες τεχνικές προκειμένου να εξακριβώσει το πραγματικό φορολογητέο εισόδημα και τις δαπάνες, και το οποίο θα είναι πιο συμφέρων οικονομικά για το κράτος. Η εξαγγελία της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν η σταδιακή μείωση των τεκμηρίων από το 2025, και η προσπάθεια εφαρμογής ενός πιο ευέλικτου τρόπου φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Σημαντικό ρόλο σε αυτό το εγχείρημα θα παίξουν η χρήση μετρητών στις καθημερινές συναλλαγές ιδιωτών, ελευθέρων επαγγελματιών και νομικών προσώπων, επίσης αν θα υπάρξει πλήρης εφαρμογή των μηχανημάτων POS σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και η ορθολογικότερη προσαρμογή άμεσων και έμμεσων φόρων.

Συνοψίζοντας, ο  φορολογούμενος προκειμένου να μην έρθει αντιμέτωπος με τη φορολογική διοίκηση θα πρέπει να κάνει ορθολογική χρήση μετρητών υπό το πρίσμα της κάλυψης του 30% του φορολογητέου εισοδήματος με χρήση χρεωστικών πιστωτικών καρτών e-banking αλλά και του ότι οι αγορές με μετρητά επιτρέπονται μέχρι 500€. Σε όλες τις αγορές ή πωλήσεις ακίνητων ή κινητών περιουσιακών στοιχείων που αφορούν σε μετακίνηση μεγάλων χρηματικών ποσών θα πρέπει να γίνεται πάντοτε μέσω τραπεζικού συστήματος και θα πρέπει να αιτιολογούνται με νόμιμα παραστατικά.

Γιάννης Σκουλάς

Accounting Services